یکی از سؤال‌های مهم درباره انتخابات ریاست‌جمهوری امسال آمریکا این است؛ آیا پیروزی دونالد ترامپ یا کامالا هریس، تحولی را در نگرش سردمداران کاخ سفید در رابطه با ایران و محور مقاومت رقم خواهد زد یا خیر؟
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، دونالد ترامپ و کامالا هریس، نامزدهای احزاب جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا برای رقابت در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 هستند. ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود و هریس طی سال‌های عضویت در مجلس سنا و همچنین معاونت ریاست‌جمهوری بایدن، اقدامات و اظهاراتی در قبال سیاست خارجی آمریکا داشته‌اند.
بر اساس نظرسنجی‌های فعلی، کامالا هریس چنددرصدی از ترامپ جلوتر است، اما ساختار انتخاباتی پیچیده آمریکا موجب می‌شود نتوان به‌صرف اتکا بر آراء مردمی، نتایج انتخابات را پیش‌بینی کرد. در هر صورت یکی از این دو، رئیس جمهور آینده آمریکا در چهار سال آتی خواهد بود. با وجود آنکه قدرت آمریکا رو به ضعف و افول است اما به‌احتمال فراوان در چشم‌انداز پیشِ‌رو ایالات متحده همچنان به‌عنوان یک بازیگر کلیدی و مؤثر در معادلات منطقه نقش‌آفرینی خواهد کرد، از همین رو بررسی سیاست‌های احتمالی این دو در قبال مسائل غرب آسیا به‌ویژه جبهه مقاومت، مهم و تعیین‌کننده است.
البته لازم به یادآوری است که خاورمیانه در زمان حاضر موضوع اصلی سیاست داخلی در آمریکا نیست و حتی طبق نظرسنجی‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی به انتخاب رأی‌دهندگان ندارد. مسائلی چون اقتصاد، سقطِ جنین، مهاجرت، تغییرات آب‌وهوایی، همچنان موضوعات در اولویت از نگاه رأی‌دهندگان آمریکایی به‌شمار می‌روند، البته درگیری‌های فلسطین ممکن است در نتایج ایالت‌های نوسانی یا چرخشی به‌ویژه میشیگان تأثیر بگذارد.
جمهوری اسلامی ایران
ترامپ در قبال دو مسئله اصلیِ ایران در سال‌های ریاست‌جمهوری خود، دو اقدام اساسی داشته است؛ وی از یک سو ضمن انتقاد از توافق برجام به‌عنوان بدترین توافق آمریکا، به‌صورت یک‌طرفه از آن خارج شد و در قالب سیاست «فشار حداکثری»، تحریم‌های بی‌سابقه‌ای به‌ویژه علیه فروش و صدور نفت ایران اعمال کرد. از سوی دیگر برای مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به ارتش، دستور ترور حاج قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران را داد. با توجه به این پیشینه، احتمالاً در صورت پیروزی ترامپ، شاهد افزایش فشارهای تحریمی و اقتصادی و همسویی بیشتر واشنگتن با رژیم صهیونیستی در مقابله با نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران خواهیم بود.
در مقابل، کامالا هریس از توافق برجام در سال 2015 حمایت کرد و حتی از اقدام ترامپ در خروج از این توافق در سال 2018 انتقاد نمود و آن را تصمیمی مخاطره‌آمیز برای امنیت ملی آمریکا بیان کرد. وی حتی در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال 2019 اظهار داشت که برنامه‌ای برای پیوستن مجدد به برجام دارد، البته کامالا هریس از نقض به‌اصطلاح حقوق بشر در ایران انتقاد نموده حتی خواستار حذف ایران از کمیسیون سازمان ملل در مورد وضعیت زنان شد. ازآن‌جایی که به‌زعم کارشناسان سیاست خارجی، هریس ادامه سیاست خارجی بایدن خواهد بود، از همین رو می‌توان گفت تغییر فاحشی در قبال سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در صورت پیروزی وی شاهد نخواهیم بود.
فلسطین و رژیم صهیونیستی
ترامپ در دوره قبلی ریاست‌جمهوری، برای نخستین بار اقداماتی را در جهت تأمین منافع رژیم صهیونیستی انجام داد، از جمله اینکه سفارت آمریکا را از تل‌آویو به بیت‌المقدس انتقال داد و حتی حاکمیت اشغالگرانه اسرائیل بر بلندی‌های جولان سوریه را به‌رسمیت شناخت.
علاوه بر این، ترامپ با تطمیع و تهدید موفق به امضای توافق ابراهیم میان رژیم صهیونیستی و چهار کشور عربی امارات متحده عربی، بحرین، مغرب و سودان شد. رئیس جمهور سابق آمریکا امیدوار است در صورت پیروزی مجدد، توافق عادی‌سازی میان عربستان و اسرائیل را نیز عملیاتی کند. ترامپ همواره از یهودیان آمریکا به‌دلیل گرایش به دموکرات‌ها انتقاد نموده و این مسئله را حتی با نتانیاهو نیز در میان گذاشته است. وی در رابطه با جنگ غزه نیز به نتانیاهو گفت جنگ را زودتر تمام کند، چرا که وجهه بین‌المللی اسرائیل به‌دلیل انتشار اخبار و فیلم‌های ناشی از جنگ، ضربه خورده است، بدین ترتیب و در صورت ادامه یافتن جنگ غزه در سال آینده میلادی، بعید است ترامپ در صورت پیروزی، فشار خاصی بر اسرائیل برای اتمام هرچه سریعتر آن وارد کند.
در سمت دیگر کامالا هریس به‌عنوان یک فرد میانه از دو طیف چپ و راست در حزب دموکرات، بیشتر از ترامپ به نتانیاهو و جنگ غزه انتقاد و اعتراض دارد. وی از یک سو حق اسرائیل برای دفاع از خود را به‌رسمیت شناخت، ولی از سوی دیگر شرایط مردم غزه را غیرانسانی دانست و لفاظی‌هایی نسبت به کشته‌شدن غیرنظامیان فلسطینی داشته است. وی در سخنرانی معروف اخیر نتانیاهو در کنگره آمریکا حضور نداشت و همین مسئله موجب انتقاداتی علیه کامالا هریس شد.
هریس مسئله «روز بعد از جنگ در غزه» را یک اولویت دانسته است. وی در اوایل دسامبر 2023 سه عنصر کلیدی برای ترسیم وضعیت پرونده غزه پس از جنگ را این‌گونه بیان داشت: بازسازی، امنیت و حکومت. در نتیجه به‌نظر می‌رسد در صورت پیروزی کامالا هریس در انتخابات پیشِ‌روی آمریکا، نتانیاهو باید هرچه سریعتر در قالب گفتگوهای آتش‌بس جنگ را به اتمام برساند.
انصارالله یمن
حمله عربستان به یمن و مقابله جنبش انصارالله با این تجاوز موجب شده بود دولت ترامپ، این جنبش را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد، البته این امر در دوره بایدن تغییر کرد و وی این گروه را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج کرد.
لازم به یادآوری است اقدامات کنونی نیروهای مسلح یمن در هدف قراردادن کشتی‌های اسرائیلی، آمریکایی و انگلیسی، در حمایت از فلسطینی‌ها، موجب شد دولت بایدن حملات متعددی را علیه آنان انجام دهد. طبیعتاً پیروزی کامالا هریس بیانگر تداوم سیاست کنونی واشنگتن علیه انصارالله و مقاومت یمن خواهد بود، هرچند که پیروزی ترامپ احتمالاً موجب تشدید تجاوزات آمریکا علیه یمن خواهد شد که این امر موجب افزایش شرایط بحرانی منطقه خواهد شد.
حزب‌الله لبنان و سوریه
به‌نظر می‌رسد در صورت پیروزی ترامپ، رژیم صهیونیستی و نتانیاهو احتمالاً از شرایط بهتری برای حملات علیه لبنان برخوردار باشند، هرچند این جنبش از نظر هر دو حزب آمریکایی در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دارد. ولی در صورت پیروزی کامالا هریس، تداوم سیاست کنونی یعنی تلاش برای مهار کردن بحران منطقه‌ای با عدم وقوع یک جنگ سراسری و فراگیر در دستور کار قرار گیرد.
در موضوع بحران سوریه نیز هریس از رویکرد وضع موجود پیروی می‌کند، یعنی اولویت دادن به مهار نظام سوریه به‌اصطلاح از طریق مقابله با تروریسم و افزایش فعالیت‌های دیپلماتیک و تداوم تحریم‌ها، اما در صورت پیروزی ترامپ سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در این رابطه تا حدی مبهم است، چرا که ترامپ در سال 2019 خواستار خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق سوریه شده بود که این تصمیم موجب استعفای اولین وزیر دفاع وی، جیمز متیس شد. در شرایط کنونی که داعش به‌صورت سازمانی شکست خورده است، احتمالاً ترامپ به هزینه‌های حضور نظامی نیروهای آمریکایی در سوریه نگاه خواهد کرد. اگر این حضور موجب دستاوردهای اقتصادی، حداقل در قالب انتقال نفت سوریه بشود، احتمالاً تداوم سیاست کنونی در دستور کار وی قرار خواهد گرفت.
به‌طورکلی می توان گفت سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ در صورت پیروزی، مشابه سیاست خارجی وی در دوران 4ساله 2017 تا 2021 خواهد بود. در این چهارچوب ترامپ از زاویه اقتصادی یک بار دیگر حضور نیروهای آمریکایی در منطقه را ارزیابی می‌کند و دست نتانیاهو را تا حدی علیه فلسطینی‌ها و حزب‌الله لبنان باز خواهد گذاشت، اما در صورت پیروزی کامالا هریس وی با تغییراتی جزئی، سیاست خارجی کنونی دولت بایدن را در منطقه ادامه خواهد داد، البته وی نیز بعید است که بر روند کمک‌های آمریکا به اسرائیل شرطی بگذارد، اما به‌دلیل فشارهای جناح مترقی در داخل حزب دموکرات، خواستار کاهش وضعیت غیرانسانی نوار غزه و در مجموع فلسطینی‌ها می‌شود و ازاین‌رو رژیم اسرائیل و شخص نتانیاهو تمایل کمتری به پیروزی وی خواهند داشت.
در قبال جمهوری اسلامی ایران نیز هرچند حزب دموکرات از انعطاف بیشتری در مقایسه با ترامپ برخوردار بوده اما تصمیم‌گیران ایرانی باید با اتکا به توانمندی‌های داخلی و همچنین ظرفیت‌های متحدین منطقه‌ای، سیاست‌های کلی 4 سال آینده را تنظیم و عملیاتی کنند. طبیعتاً در این چهارچوب باید از جنایت‌ها و قساوت‌های رژیم اسرائیل علیه فلسطینی‌ها به‌عنوان عاملی برای واگرایی این رژیم با کشورهای عربی و همچنین به‌عنوان وسیله‌ای برای نزدیک‌تر شدن ایران با این کشورها بهره گرفت.
نویسنده: سامان زاهدی، پژوهشگر مسائل خاورمیانه
انتهای پیام/+
