ترامپ در دوره رقابت‌های انتخاباتی مدعی حل‌وفصل جنگ اوکراین طی ۲۴ ساعت شد و اینک هر روز بخش‌هایی از طرح وی از سوی مشاوران رسانه‌ای می‌شود. آیا وی قادر به تحقق این وعده می‌شود؟
خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: «دونالد ترامپ» در فضای رقابت‌های انتخاباتی طی سخنرانی‌های خود مدعی شده بود که اگر در دوره قبلی او به جای «جو بایدن» رئیس جمهور می‌شد، درگیری در اوکراین هرگز آغاز نمی‌شد و تاکید می‌کرد در صورت پیروزی مجدد در انتخابات، تنها طی ۲۴ ساعت مناقشه روسیه و اوکراین را پایان خواهد داد.
حالا که ترامپ بر «کامالا هریس» رقیب دموکرات خود پیروز شده و ۲۰ ژانویه بعد از ادای سوگند، وارد کاخ سفید خواهد شد، باید دید که در آن زمان به وعده‌های دیگرش از قبیل پایان دادن به جنگ اوکراین عمل خواهد کرد یا خیر.
نشانه‌های رویگردانی تیم ترامپ از اوکراین
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، نگرانی‌های اوکراین درباره احتمال عدم حمایت واشنگتن از کی‌یف در جنگ با روسیه افزایش یافته‌است.
کارشناسان می‌گویند به طور حتم حمایت آمریکا از اوکراین تحت دولت ترامپ تغییر خواهد کرد که این دیدگاه بی‌ارتباط با مواضع صریح رئیس‌جمهور منتخب و اطرافیان وی نیست.
ترامپ اواخر مهرماه در جریان حضور در پادکست «پی‌بی‌دی» در اظهارنظری بسیار متفاوت، نوک پیکان اتهام را به سمت «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین نشانه رفت و تاکید کرد که زلنسکی باید اقدام‌هایی را برای جلوگیری از آغاز جنگ با مسکو انجام می‌داد و در قبال وقوع این جنگ مسئولیت دارد.
«دیمیتری مدودف» نایب رئیس شورای امنیت ملی روسیه از ترامپ به خاطر اعترافش در ارتباط با مسئولیت زلنسکی در قبال وقوع جنگ میان مسکو و کی‌یف تمجید کرد و گفت: ترامپ اولین رئیس جمهور سابق و نامزد ریاست جمهوری آمریکا است که اعتراف کرده زلنسکی مسئولیت مستقیم در وقوع درگیری نظامی بین روسیه و اوکراین را بر عهده دارد.
تهدید و تمسخر زلنسکی از سوی «دونالد ترامپ جونیور» پسر ارشد ترامپ در این روزها نیز حجت را بر زلنسکی و حامیان اروپایی او تمام کرده‌است. وی با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی، زلنسکی را مورد تهدید و تمسخر قرار داد و گفت که رئیس‌جمهوری اوکراین ممکن است به زودی «مستمری» خود را از دست بدهد.
ترامپ بعد از پیروزی مقابل هریس، در جایگاه رئیس‌جمهور منتخب به همراه «ایلان ماسک» میلیاردر آمریکایی، چند روز پیش (۱۸ آبان) به صورت تلفنی با زلنسکی گفت‌وگو کردند که نشان دهنده تلاش ترامپ و متحدانش برای آتش بس میان کی‌یف و مسکو است.
روزنامه «واشنگتن پست» در این باره نوشت که این تماس تلفنی و حضور ماسک در آن، گوشه‌ای از تفکر ترامپ در مورد جنگ روسیه و اوکراین و چگونگی تلاش او برای مذاکره میان زلنسکی و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در اولین هفته‌های آغاز به کار دولت ترامپ را نشان می‌دهد.
طبق گزارش‌ها، ماسک در این تماس به زلنسکی گفت که به اوکراین اجازه می‌دهد از ماهواره‌های استارلینک او برای دسترسی به اینترنت استفاده کند. این اینترنت ماهواره‌ای برای نبرد اوکراین علیه روسیه بسیار مهم بوده‌اند و قول ماسک مبنی بر اینکه اوکراین همچنان به آنها دسترسی خواهد داشت نشان می‌دهد که دولت ترامپ به دنبال قطع تمام کمک‌های نظامی، مالی و تکنیکی به اوکراین نیست.
ماسک همچنین گفتگوهای متعددی با پوتین داشته است که نشان می‌دهد حضور وی در تماس تلفنی یک مورد واحد نیست و ماسک می‌تواند نقش مهمی در تسهیل مذاکرات بین دو طرف ایفا کند.
این میلیاردر آمریکایی که در مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صراحتاً از ترامپ حمایت کرد و نقش بسزایی در پیروزی وی داشت، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: خونریزی در اوکراین به زودی پایان می‌یابد.
ابعاد طرح صلح مورد نظر تیم ترامپ
اگر چه ترامپ رسماً جزئیاتی از راه‌حل خود برای پایان دادن به جنگ اوکراین ارائه نکرده‌است اما ابعاد این طرح صلح به صورت قطره‌چکانی از سوی مشاوران وی رسانه‌ای می‌شود.
نشریه آمریکایی «نیوزویک» به تازگی با استناد به گزارش‌های رسیده از تیم مشاوران ترامپ، نوشته‌است که طرح این کشور برای پایان دادن به جنگ شامل اعزام نیروهای نظامی نخواهد بود.
گفته می‌شود که ایجاد منطقه غیرنظامی ۸۰۰ مایلی بین ارتش‌های روسیه و اوکراین یکی از ایده‌های رئیس‌جمهور منتخب برای پایان دادن به جنگ است.
به نوشته این نشریه آمریکایی، مشاوران ترامپ تشریح کرده‌اند که این طرح خط مقدم کنونی را مسدود می‌کند و اوکراین را از هرگونه جاه‌طلبی برای پیوستن به ناتو برای حداقل دو دهه کنار می‌گذارد و این در حالی است که آمریکا سلاح‌هایی را نیز در اختیار کی‌یف قرار می‌دهد.
برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر کمک نظامی و اعزام نیرو به اوکراین، روزنامه «وال استریت ژورنال» به نقل از یکی از اعضای تیم ترامپ گزارش داد که آمریکا نه تنها هیچ سربازی به اوکراین اعزام نخواهد کرد بلکه هزینه اجرای این طرح را نیز نخواهد پرداخت.
همچنین دو نفر از مشاوران سابق ترامپ طی مقاله‌ای اعتقاد خود را درباره سیاست‌های دولت ترامپ این گونه نوشتند که ایالات متحده باید به عرضه تسلیحات خود به اوکراین ادامه دهد اما این حمایت را مشروط به ورود کی‌یف به مذاکرات صلح با روسیه کند.
این مشاوران گفتند که اوکراین نباید امیدهای خود را برای بازگرداندن قلمرو خود از اشغال روسیه از دست بدهد، بلکه باید بر اساس خطوط مقدم فعلی مذاکره کند.
پوتین چه دیدگاهی در این زمینه دارد؟
کارشناسان بر این باورند که به طور حتم حمایت آمریکا در دولت ترامپ از اوکراین روندی کاهشی خواهد داشت و از آنجا که ارتباط ترامپ و پوتین خاص است باید منتظر حوادث غیرقابل پیش‌بینی بود.
پوتین نیز در ماه ژوئن سال جاری شروطی را برای حل مسالمت‌آمیز درگیری در اوکراین اعلام و تاکید کرد که بلافاصله بعد از خروج نیروهای نظامی اوکراینی از مناطق متعلق به روسیه، مسکو آماده آتش بس و مذاکره خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد که علاوه بر خروج نیروها، کی‌یف باید انصراف خود را از پیوستن به ناتو را رسماً اعلام کند و باید برنامه‌ای برای نظامی‌سازی نداشته باشد.
رئیس جمهوری روسیه ضمن بیان شروط خود تاکید کرد که اوکراین همچنین باید وضعیتی بی‌طرف و عاری از سلاح هسته‌ای را بپذیرد. وی در این میان همچنین یکی از شروط خود برای آتش‌بس را لغو تمامی تحریم‌های ضدروسی دانست.
یادآوری می‌شود که پس از حمله نیروهای مسلح اوکراین به منطقه کورسک، پوتین مذاکره با کسانی را که به غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی حمله می‌کنند یا می‌خواهند تهدیدی برای تأسیسات انرژی هسته‌ای ایجاد کنند را کاملاً غیر ممکن خواند.
گزارش روزنامه «گاردین» در مورد نوع تعامل ترامپ با پوتین آورده است: اولین آزمون سیاست «معامله‌گرایی» ترامپ در مورد اوکراین خواهد بود. معاون وی یکی از سناریوهای ممکن را چنین عنوان کرد: ترامپ با روس‌ها، اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها می‌نشیند و به آنها می‌گوید خودتان یک توافق صلح را پیدا کنید.»
طبق اظهارات «جی. دی. ونس» معاون ترامپ، اوکراین به عنوان یک کشور مستقل باقی خواهد ماند، اما روسیه «تضمین بی‌طرفی» از اوکراین خواهد گرفت و اوکراین به ناتو نخواهد پیوست.
البته «ریچارد اوبراین» که یکی از نامزدهای اصلی برای پست مشاور امنیت ملی ترامپ است، در مقاله‌ای برای «فارن افرز» عنوان داشت که ترامپ از اوکراین حمایت می‌کند، به شرطی که اروپا بیشتر هزینه کند.
فرجام سخن
اگر چه نشانه‌هایی از عزم و اراده در تیم ترامپ برای کاهش حمایت از اوکراین و پایان دادن به آنکه بیشتر به دلیل خلاصی آمریکا از بحران‌های خودساخته با هدف تمرکز بر رقابت با چین است، به چشم می‌خورد اما نمی‌توان انتظار حل سریع بزرگترین بحران جهان را داشت که بیش از دو سال و نیم از عمر آن می‌گذرد.
ضمن اینکه تنها آمریکا در این زمینه تصمیم‌گیر نیست و نمی‌توان از نقش متحدان اروپایی این کشور در آغاز و تعمیق بحران اوکراین چشم‌پوشی کرد. «جوزف بورل» به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چند روز پیش (۱۹ آبان) برای پنجمین و آخرین بار در این جایگاه به کی‌یف سفر و در کنفرانس خبری مشترک با «آندری سیبی‌ها» وزیر امور خارجه اوکراین تأکید کرد که حمایت اتحادیه اروپا از اوکراین در سایه ادامه حملات روسیه، «تزلزل‌ناپذیر» باقی خواهند ماند.
بورل گفت که از اتحادیه اروپا می‌خواهد به افزایش «حمایت نظامی از اوکراین» در بحبوحه عدم اطمینان در مورد برنامه‌های ترامپ ادامه دهد. وی همچنین تأیید کرد که اتحادیه اروپا در حال آماده سازی پانزدهمین بسته تحریم‌ها علیه روسیه است.
ضمن اینکه دولت بایدن نیز به عنوان بخشی از آخرین بسته کمکی خود، سامانه‌های دفاع هوایی «پاتریوت» و «ناسامس» را به اوکراین عرضه خواهد کرد. پیشتر مشخص شده بود که واشنگتن قبل از به قدرت رسیدن ترامپ ۶ میلیارد دلار کمک نظامی به کی‌یف ارسال خواهد کرد.
بنابراین در این فضایی که کمک‌های دولت بایدن و نیز اتحادیه اروپا طی دو ماه آتی به پیچیده‌تر شدن جنگ و احتمالاً تغییر معادلات نبرد در میدان منجر خواهد شد، همان طور که اخیراً «پیتر پاول» رئیس جمهوری چک تاکید کرده‌است، انتظار تحقق وعده انتخاباتی ترامپ مبنی بر خاتمه جنگ اوکراین طی ۲۴ ساعت غیرواقعی و دور از ذهن به نظر می‌رسد.
