جزئیات مهم از حراج شمش مرکز مبادله ایران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، در سال ۱۴۰۱ بانک مرکزی به ‌منظور  بهبود فرآیند سیاست‌گذاری، نظارت بهتر و رفع چالش‌های پولی و ارزی کشور، اقدام به راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران کرد و در این راستا مرکز مبادله وظایفی از جمله تامین حداکثری نیازهای واقعی ارزی کشور، ابزارسازی در بازارهای ارز و طلا در شبکه رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی، نهادسازی برای انجام معاملات ارز و طلا در شبکه رسمی و ایجاد مرجعیت رسمی قیمت در بازار ارز و طلا را برعهده گرفت.

متعاقب این موضوع و در جهت ساماندهی و نظارت بر بازار معاملات شمش طلا که عرضه آن از سوی صادرکنندگان مکلف به رفع تعهد ارزی صورت می‌گرفت در تاریخ ۲۷ دی ماه سال گذشته اولین جلسه حراج شمش طلا در مرکز مبادله ایران در راستای جلوگیری از قاچاق و برای تامین نیاز صنعت طلا و جواهر، برگزار شد.

در این راستا، علی مقدسی – رئیس اداره بازار طلای مرکز مبادله ارز و طلای ایران  به تشریح اهداف و زمینه‌های راه اندازی حراج شمش طلا از سوی بانک مرکزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران پرداخت و گفت: زمانی که مرکز مبادله، حراج شمش طلا را راه اندازی کرد با این هدف بود که صادرکنندگانی که از محل ارز حاصل از صادرات خود، اجازه واردات شمش طلا را داشتند، سازماندهی شوند. این صادرکنندگان تا قبل از ایجاد مرکز مبادله و تالار معاملات شمش طلا، تنها با مجوز ترخیص گمرک، رفع تعهد صادرات خود را انجام می‌دادند.

مسیر ورود شمش به کشور شفاف نبود

وی ادامه داد: حال اینکه چه اتفاقی برای آن شمش که وارد شده است، رخ می‌داد، جای سوال بود. اینکه آیا شمش به بازار عرضه می‌شد، آیا به فروش می‌رسید، یا اینکه ممکن بود این شمش مسیر غلطی را طی کند و به محل دیگری برود یا از کشور خارج شود و دوباره از طریق یک واردکننده دیگر به کشور بازگردد، مشخص نبود. در این شرایط مسیر ورود شمش به کشور و سرنوشت آن مشخص نبود و برای اینکه این اتفاق رخ ندهد، مرکزمبادله با استفاده از دستورالعمل و مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی، حراج حضوری شمش طلا را در این مرکز، راه اندازی کرد.

فرایند عرضه و فروش شمش در مرکز مبادله چگونه است؟

رئیس اداره بازار طلای مرکز مبادله به روند فعلی حراج شمش طلا اشاره کرد و گفت: در حال حاضر صادرکننده‌ای که اجازه ثبت سفارش واردات شمش از محل ارز حاصل از صادرات خود را داشته باشد، برای رفع تعهد خود، زمانی که شمش را از گمرک ترخیص کرد، در این مرحله فرایند ایفای نقش مرکز مبادله آغاز می‌شود. براین اساس، صادرکنندگان مدارک لازم را در قالب یک (چک لیست) به مرکز مبادله ارائه می‌دهند. مرکز مبادله نیز به صادرکنندگان یک معرفی نامه می‌دهد تا شمش ترخیص شده از گمرک را به عامل خزانه‌داری مرکز مبادله تحویل دهند.

مسیر ورود شمش به کشور و سرنوشت آن مشخص نبود و برای اینکه این اتفاق رخ ندهد، مرکز مبادله با استفاده از دستورالعمل و مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی، حراج حضوری شمش طلا را در این مرکز، راه اندازی کرد.مقدسی ادامه داد: در حال حاضر عامل خزانه داری مرکز مبادله، بانک کارگشایی است. زمانی که شمش‌های طلا با معرفی نامه مرکز مبادله به عامل خزانه داری تحویل داده شود، مرحله اصالت سنجی آغاز می‌شود. به عبارتی تمام شمش‌هایی که به خزانه داری تحویل داده می‌شود، اصالت سنجی می‌شوند. اگر شمش‌ها از استاندارد لازم برخوردار باشند و تایید اصالت شمش صورت بگیرد، گواهی اصالت سنجی برای هر شمش صادر می‌شود. زمانی که گواهینامه اصالت سنجی آن شمش صادر شد، در نوبت عرضه در تالار حراج شمش قرار می‌گیرد.

وی افزود: متعاقب مراحل فوق، شمش طلا براساس نوبت خود به تالار حراج شمش وارد می‌شود که عموما در روزهای یک شنبه و سه شنبه جلسات حراج برگزار می‌شود. در روزهای حراج و عرضه، همیشه یک نماینده از سوی عرضه کنندگان در مرکز مبادله و در تالار حراج شمش حضور دارد که به مرکز مبادله اجازه فروش شمش در تالار حراج شمش را می‌دهد. این نماینده نرخ پایه، قیمت و تعداد شمش را اعلام می‌کند و مرکز مبادله بنا به تایید و اجازه‌ای که از سوی نماینده عرضه کننده دیافت کرده است، اجازه عرضه و فروش شمش را در جلسه حراج می‌دهد.

این مقام مسئول در مرکز مبادله، خاطر نشان کرد: مطابق قانون، زمانی که شمش عرضه و به فروش رسید، مرکز مبادله طی ۴۸ ساعت فرایند تسویه با عرضه کننده شمش را انجام می‌دهد. زمانی که تسویه به صورت کامل انجام شد، مرکز مبادله براساس آنچه که عرضه کننده شمش نزد مرکز مبادله عرضه کرده است و براساس مدارک مخصوصی که ارائه داده است، یک نامه به بانک عاملی که عرضه کننده ثبت سفارش خود را در آن انجام داده است، ارائه می‌دهد. بنابراین، طی این روند و از تاریخی که مرکز مبادله متولی حراج حضوری شمش طلا شده است، بانک‌های عامل دیگر اجازه ندارند که با استفاده از مجوز ترخیص گمرک، رفع تعهد ارزی صادرکنندگان را انجام دهند.

مقدسی با اشاره به موضوع الزامی شدن تاییدیه مرکز مبادله اظهار کرد: از زمان آغاز کار مرکز مبادله ارز و طلا و آغاز حراج‌های شمش طلا، یک مدرک جدید و الزامی به چک لیست و مدارک مورد نیاز صادرکننده مکلف به رفع تعهد ارزی اضافه شده است که آن «نامه تاییدیه تحویل، عرضه و فروش مرکز مبادله» است که این نامه را مرکز مبادله پس از تحویل، عرضه و فروش شمش طلا در این مرکز به بانک عاملی که ثبت سفارش در آن صورت گرفته است، صادر می‌کند و در اینجا نقشی که مرکز مبادله در فرایند حراج شمش طلا در قبال رفع تعهدی ارزی صادرکنندگان دارد به پایان می‌رسد و از این مرحله به بعد، بانک عامل، متولی رفع تعهد ارزی صادر کننده است.

خریداران شمش چه کسانی هستند؟

رئیس اداره بازار طلای مرکز مبادله در ادامه به تشریح گروه‌های خریدار و متقاضی شمش طلا پرداخت و گفت: خریداران شمش طلا، شامل سه گروه می‌شوند و در کنار این سه گروه، یک گروه دیگر (بانک عاملی که از تاییدیه بانک مرکزی برخوردار است)، قرار دارد. هر سه گروه اول خریدار عضو اتحادیه و صنف طلا و جواهر هستند. گروه اول، تولیدکنندگان مصنوعات طلا، گروه دوم، خرده فروشان طلای آبشده و گروه سوم، عمده فروشان شمش طلا هستند و هر شخصی که مجوز و مدارک رسمی مربوط به سه رسته فوق‌الذکر که قابل استعلام از درگاه ملی مجوزها باشد را به مرکز مبادله ارائه دهد، از اجازه ورود به حراج شمش طلا برخوردار می‌شود.

از تاریخی که مرکز مبادله متولی حراج حضوری شمش طلا شده است، بانک‌های عامل دیگر اجازه ندارند که با استفاده از مجوز ترخیص گمرک، رفع تعهد ارزی صادرکنندگان را انجام دهند.مقدسی افزود: گروه چهارم که شامل بانک عامل می‌شود، می‌تواند هر بانکی باشد اما ملزوم است که دارای مجوز و تاییدیه بانک مرکزی جهت شرکت در حراج شمش طلا باشد. البته باید اشاره داشت که هر بانک که دارای مجوز از بانک مرکزی است، باید برای هر جلسه حراج، مجوز لازم برای آن حراج و در تعداد معین و مشخص را اخذ کند و اینگونه نیست که در هر حراج که شرکت کند بتواند به هر تعداد که بخواهد شمش طلا خریداری کند.

سقف خرید هفتگی شمش طلا

وی به میزان و سقف خرید شمش طلا از سوی متقاضیان اشاره کرد و گفت: سقف خرید شمش طلا را برای بانک‌های عامل، بانک مرکزی مشخص می‌کند و برای کلیه خریداران که شامل سه گروه اول می‌شود، طبق دستورالعمل و شیوه‌نامه مرکز مبادله، به ازای هر هفته تقویمی، هر خریدار می‌تواند تا سقف ۲۵ قطعه شمش طلا از مرکز خریداری کند که ۲۰ قطعه آن در تالار عمده معاملات شامل چهار بسته پنج عددی و در حراج خرد شامل پنج قطعه (۵ خرید یک عددی) است که در مجموع و در دو تالار معاملات عمده و خرد، هر خریدار می‌تواند ۲۵ قطعه شمش طلا در مرکز مبادله خریداری کند.

رئیس اداره بازار طلا مرکز مبادله در پایان به نحوه و فرایند تسویه بین خریداران و عرضه کنندگان از سوی مرکز مبادله اشاره کرد و گفت: خریداران متقاضی شمش طلا برای شرکت در حراج تا پایان ساعت ۲۴ روز کاری قبل، می‌توانند وجه الضمان لازم را که به ازای هر قطعه شمش طلا ۳۵۰ میلیون تومان است به حساب معرفی شده نزد مرکز مبادله واریز کنند و در روز حراج در صورت برنده شدن در حراج تا ۲۴ ساعت بعد یعنی پایان روز کاری فردای حراج، فرصت تسویه با مرکز مبادله را دارند؛ به عبارت دیگر مرکز مبادله تا ۲۴ ساعت بعد (پایان روز کاری بعد از حراج) فرایند تسویه با خریدار را انجام می‌دهد و تا ۴۸ ساعت بعد (پایان دو روز کاری بعد از حراج) فرایند تسویه با عرضه کننده انجام می‌شود.

گفتنی است؛ با معامله ۲۰۳ کیلوگرم شمش طلا در حراج چهل و هفتم مرکز مبادله ایران، حجم تجمیعی معاملات در این مرکز از ۹ تن عبور کرد. بدین ترتیب طی ۴۷ جلسه حراج شمش طلا در مرکز مبادله ایران، ۹۰۵۲ کیلوگرم شمش به ارزش حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان (40 همت) مورد معامله قرار گرفته است.